Chuyện xưng hô - nét văn hóa riêng trên mỗi forum Việt

Dạo một vòng Internet, người ta dễ dàng nhận ra các thành viên các diễn
đàn Việt Nam đang hình thành nên một nét “văn hóa” đặc trưng thông qua
cách xưng hô hàng ngày.

Đa dạng cách xưng hộ trên diễn đàn Việt

Ở những diễn đàn giữa các bà mẹ như webtretho.com, yeutretho.com thì thành viên phổ biến kiểu xưng hộ “em-các mẹ” hay “bố cháu-mẹ cháu”. Sang đến diễn đàn về ô tô xe máy như otofun.com, bikervietnam.com…
mọi người lại chẳng ngại gọi nhau bằng “bác-em” hay “cụ-cháu”. Cũng có
khi, cách xưng hộ của cư dân mạng khiến người ta thấy thật hài hước. Ở
vOzforums - diễn đàn dành cho dân công nghệ thông tin, box “Chuyện trò
linh tinh-F17”, “em-các thím” vẫn thường xuyên được sử dụng phổ biến.


Mặc
dù các diễn đàn thường không bắt buộc thành viên của mình phải xưng hô
theo một cách khô cứng nào, nhưng với mong muốn phát triển diễn đàn một
cách có định hướng, có chất lượng và cá tính riêng, thực sự hướng tới
tính gần gũi giữa các thành viên, đến cái thật hơn cái ảo thường thấy
trong diễn đàn, từ lâu giữa các diễn đàn lớn thường có những cách xưng
hô đặc trưng in đậm dấu ấn riêng của họ.

Việt Dũng- một thành viên sinh hoạt trên diễn đàn bongban.org chia sẻ: “Hôm
nọ, mình có xem chương trình “Ai là triệu phú” trên VTV3. Có một anh
người chơi gọi điện nhờ tới sự trợ giúp của một anh bạn và xưng với anh
ấy là “cụ cụ cháu cháu” . Ban đầu không biết, mình thấy rất lạ lùng và
cho rằng họ có phần thiếu văn hóa khi giao tiếp bằng ngôn ngữ như vậy
trước ống kính truyền hình. Nhưng về sau, nhờ anh người chơi giới thiệu,
mình mới được biết rằng họ là những thành viên chủ chốt của diễn đàn
Otofun.com và cách xưng hô “cụ-cháu” như vậy là cách xưng hô đặc trưng
của riêng diễn đàn ấy". Giống như một đặc trưng giao tiếp, ở đâu mà cư dân mạng xưng hô “cụ-cháu” người ta nghĩ ngay đến bóng dáng của Otofun trong đó.

Việc
chọn được cho diễn đàn mình một cách xưng hô riêng không phải là chuyện
dễ. Nó vừa phải mang tính đặc trưng, vừa phải thể hiện được nét văn hóa
riêng biệt của trong đại từ nhân xưng đó. Chẳng hạn nghe cách xưng hô
“em-các mẹ” của diễn đàn webtrertho,
chúng ta có thể dễ dàng nhận ra đây là diễn đàn riêng biệt của những bà
mẹ thảo luận về những kinh nghiệm, tình huống trong việc nuôi dạy con
cái, quán xuyến gia đình. Còn khi truy cập Otofun dành cho những người yêu xe, chúng ta sẽ thấy dòng chào mừng “Chào
bác, hình như bác vào đọc Otofun cũng nhiều mà sao chưa thấy bác đăng
ký làm thành viên nhỉ, sao không đăng ký luôn đi bác, miễn phí mà”.
Cách xưng hô “bác-em” vốn là cách xưng hô đặc trưng của dân lái xe,
khiến cho những ai dù chưa là thành viên của diễn đàn nhưng vẫn cảm thấy
có sự ấm cúng, gắn bó thân thiết và thực sự coi diễn đàn như ngôi nhà
chung thứ hai của mình.

Xưng hô trên diễn đàn-có nên theo kiểu “cá mè một lứa”?

Internet
đã mang lại những điều thật phi thường về khả năng lưu trữ thông tin,
kết nối con người thông qua hệ thống các mạng xã hội và diễn đàn với
hàng tỉ người tham gia. Tuy có nhiều điểm ưu việt như vậy nhưng cái mà
Internet vẫn chưa thể mang tới cho cộng đồng đó là cách ứng xử có văn
hóa- mà một phần được thể hiện qua cách xưng hô trên mạng. Một câu hỏi
lớn được đặt ra là có nên xưng hô giống nhau giữa các thành viên có tuổi
tác, thứ bậc khác nhau trên cùng một diễn đàn?

Xung quanh vấn đề
này, cư dân mạng đang tồn tại hai luồng quan điểm. Quan điểm thứ nhất
cho rằng cần phải dựa vào tuổi tác, thứ bậc trên forum mà các thành viên
tự chọn từ ngữ xưng hô cho phù hợp, tránh gây ra sự bất kính, thiếu tôn
trọng các thành viên “lão làng” hơn. Văn Anh - thành viên trên diễn đàn
namdinhonline chia sẻ: “Không
ít lần, mình đã nhận được từ YM, email hay từ những diễn đàn mà mình
tham gia những câu chào xã giao đại loại như “chào mày”, “ê ku”, “chú
mày vẫn khỏe chứ?”…

Dù thừa biết được rằng trong số những
thành viên gửi tin nhắn đó cho mình có người còn ít tuổi hơn cả mình, dù
cảm thấy không hài lòng vì cách xưng hô “cá mè một lứa” như vậy nhưng
mình vẫn phải ngậm bồ hòn làm ngọt vì nghĩ rằng đây là cộng đồng ảo,
không ai biết ai, họ có xưng hô thế nào là quyền của người ta; nên mình
cũng chỉ luôn cười và đáp lại “Vâng, chào anh”, “Thưa bác”…để giữ thái độ thân thiện của mình”.

Quan
điểm thứ hai, có vẻ được đa phần cư dân mạng tán thành hơn cho rằng
không cần phải quá xét nét, câu nệ chuyện xưng hô trên diễn đàn. Họ cho
rằng xung quanh chuyện tuổi tác-yếu tố quyết định chuyện xưng hô, hầu
như trên diễn đàn chẳng mấy người đưa ra, hoặc có đưa ra nhưng cũng
không chính xác. Có thể ví các diễn đàn như những cục tẩy, xóa mờ ranh
giới của các thế hệ, nên cách đối thoại cũng không nên khô cứng như khi
tiếp xúc ngoài đời thật. Đơn giản chỉ cần các thành viên có những lời
nói tôn trọng nhau, tránh đụng chạm, xúc phạm nhau theo nội quy đã ghi
rõ của forum là được.

Thành viên Nguyễn Hải, một thành viên khá cao tuổi trên diễn đàn uyenlinh.vn từng nói: “Chúng
tôi không muốn mình vô tình trở thành rào cản các anh em trẻ hơn trong
việc tham gia ý kiến với diễn đàn. Chúng tôi cũng không muốn các bạn
trẻ, vì nể nang tuổi tác, mà xuê xoa hay bỏ qua những điều không đúng
của chúng tôi. Trong tranh luận, không nề tuổi tác. Đồng thời, vẫn có
những cách tranh luận cho đến đầu đến đũa mà không hề thiếu tôn trọng
lẫn nhau. Đó là cốt lõi vấn đề, chứ không phải là việc xưng hô "chú,"
"bác," hay "bạn." Đó cũng là cái mà chúng ta đang bàn ở đây, cái mà
người Việt chúng ta gọi là "văn hóa tranh luận”".

Xét cho
cùng, văn hóa của mỗi cộng động vẫn thể hiện nhiều nhất ở cách tranh
luận, trò chuyện hàng ngày. Cách xưng hộ trên mạng ảo nếu có hãy nhìn
nhận từ góc độ bản sắc riêng của mỗi diễn đàn.